Cập nhật vào 23/02
Cưới hỏi là một phong tục đậm đà bản sắc dân tộc ở mỗi quốc gia, đặc biệt ở đất nước Nhật Bản nơi con người hết sức chú ý giữ gìn và phát huy tinh hoa dân tộc thì phong tục cưới hỏi lại càng thể hiện nét văn hóa đặc sắc đáng để chúng ta tìm hiểu và ngưỡng mộ.
Nhật có 4 lễ lớn nhất được gọi là kankon sosai, bao gồm lễ thành nhân, lễ cưới, lễ tang và lễ cúng tổ tiên, trong đó lễ cưới mang tính chất quan trọng nhất. Để chính thức hóa cuộc hôn nhân phải đăng ký với chính quyền địa phương nhưng sự thừa nhận của xã hội và mọi người lại là ở các buổi tiệc cưới với những y phục trang trọng. Kiểu đám cưới truyền thống thường thấy ngày nay áp dụng các thủ tục đặt ra trong thời Minh Trị (1868-1912).
Hôn nhân dàn xếp và hôn nhân lựa chọn
Ngày nay, khái niệm về nghi lễ và hôn nhân tại Nhật tuy có một vài thay đổi để phù hợp nhưng vẫn duy trì những sắc thái cổ truyền. Ở Nhật có hai loại hôn nhân chủ yếu là hôn nhân dàn xếp và hôn nhân lựa chọn. Tuy nhiên ngày nay hôn nhân dàn xếp giảm dần bởi vì chế độ dân chủ phát triển, thanh niên Nhật ngày nay đã tự do tìm hiểu nhau trước khi tiến đến hôn nhân. Khi cảm thấy hợp nhau dựa trên cơ sở tình yêu sâu sắc thì họ sẽ đi đến kết hôn.
Tỉ lệ đám cưới giữa người Nhật Bản với người nước ngoài cũng khá cao.
Đặc trưng của phong tục cưới hỏi Nhật là các cuộc hôn nhân sắp đặt. Hai người đến với nhau không phải qua tình yêu nam tự nhiên mà qua người mai mối khi họ thấy cả hai hợp nhau. Theo trình tự, khi muốn kiếm chồng/ vợ cho con gái/con trai mình, các bậc cha mẹ đưa ảnh của con cho người mai mối, đồng thời cung cấp một số thông tin liên quan để họ tìm cho con người chồng/ vợ thích hợp. Khi người mai mối tìm được người thích hợp, họ sẽ được giới thiệu với nhau và thực hiện một lễ gặp mặt có cả cha mẹ hai bên, tiếng Nhật gọi là miai. Buổi gặp gỡ nhằm để hai người bàn những điều hợp nhau trong cuộc sống như sở thích cá nhân, kiểu gia đình và những vấn đề khác.
Nhật Bản sau chiến tranh phát triển theo đường lối dân chủ hóa, nên thanh niên nam nữ tự do tìm hiểu, do đó cuộc hôn nhân không qua sắp đặt tăng lên nhanh chóng. Tuy vậy, vẫn nhiều người ủng hộ kiểu hôn nhân mang đặc tính truyền thống này. Cụ thể, vào năm 90, các cuộc thăm dò với đối tượng là những người mới lập gia đình trong các công ty hàng đầu của Nhật cho thấy, đến 20% ủng hộ hôn nhân sắp đặt.
Nghi thức lễ cưới truyền thống
Cũng giống Việt Nam, ngày tổ chức lễ cưới được lựa chọn rất cẩn thận để tránh những ngày mang điềm xấu. Đầu tiên là các lễ nghi đám cưới truyền thống bằng việc cô dâu đi thăm đền chùa hoặc tổ chức liên hoan chia tay với cha mẹ và hàng xóm. Sau đó là các lễ nghi diễn ra chủ yếu ở nhà chú rể. Trang phục cô dâu mặc khi chia tay với cha mẹ để sang nhà chú rể là đồ trắng. Đến nhà chú rể, cô dâu thay kimono màu trắng, đội loại mũ gọi là tsuno-kakushi, có nghĩa là “giấu sừng”, ám chỉ gạt bỏ và giấu đi sự ghen tuông của phụ nữ. Chú rể mặc kimono có gắn gia huy và quần chùng, gọi là hakama.
Một nghi lễ quan trọng nhất là việc đôi tân hôn hứa hẹn thề nguyền bằng cách trao các chén rượu sake cho nhau. Nghi thức này, tiếng Nhật gọi là san san kudo, vốn xuất phát từ những gia đình quyền quý nhưng nay được coi là tiêu chuẩn trong các đám cưới kiểu truyền thống trên toàn Nhật Bản, theo đó cô dâu và chú rể 3 lần nhấp rượu sake trong một bộ 3 chiếc chén từ nhỏ đến lớn. Nghi thức tiếp theo là giới thiệu gia đình hai họ và tiệc đón dâu.
Nghi thức san san kudo trong lễ cưới truyền thống của người Nhật:
Khoảng 3 hoặc 5 ngày sau, người vợ và đôi khi cả chồng, trở về nhà mình, mang theo quà cho người thân và bạn bè. Nghi thức này gọi là satogaeri.
Ngoài phong tục tập quán địa phương, các đám cưới ngày nay còn có thể có thêm nghi thức tôn giáo, mặc dù cô dâu, chú rể không theo tôn giáo nào. Các đám cưới Thần đạo phổ biến hơn là đám cưới theo kiểu Phật giáo hay Thiên chúa giáo, lấy cảm hứng sau lễ cưới Thần đạo cho Thái tử vào năm 1900. Các đám cưới kiểu Thiên chúa giáo cũng thịnh hành theo trào lưu phát triển ở Nhật.
Địa điểm tổ chức đám cưới
Từ việc tổ chức đám cưới ở gia đình, địa điểm được chuyển tới các đền, chùa và sau Thế chiến 2, nhiều người tổ chức ở các khách sạn, nhà hàng, nhà thờ hoặc các phòng cưới đặc biệt.
Mọi người thích hưởng tuần trăng mật sau đó mới về nhà gái lại mặt. Việc tổ chức các đám cưới linh đình, tốn kém và cha mẹ phải chịu chi phí đang dần được các đôi trẻ thay đổ bằng các đám cưới độc đáo, theo sở thích riêng của họ
Hình thức tổ chức đám cưới
Đôi trẻ có thể tổ chức đám cưới theo nghi thức truyền thống hoặc hiện đại. Hình thức kết hôn có 4 kiểu: Tổ chức theo nghi lễ thần đạo, tổ chức theo nghi lễ của thiên chúa giáo, tổ chức theo nghi lễ Phật giáo và tổ chức theo kiểu bình thường của con người. Đặc biệt Vào thời Meiji, tại Nhật Bản hình thức tổ chức lễ cưới theo nghi thức thần đạo rất phổ biến và phát triển. Nhưng gần đây các lễ cưới được tổ chức chủ yếu ở khách sạn hay nhà thờ ngày càng nhiều hơn. Tại đây, lễ cưới cũng được giải thích theo nghi thức thần đạo.
Qui mô tổ chức đám cưới
Qui mô tổ chức lễ cưới có thể nhỏ hoặc lớn. Với quy mô nhỏ có sự hiện diện người thân đôi bên gia đình cô dâu chú rể. Ngày xưa lễ cưới được tổ chức tại các đền thờ nhưng ngày nay khách sạn cũng là nơi nhiều người tổ chức lễ cưới theo nghi thức thần đạo. Với qui mô tổ chức lớn, lễ cưới là sự kinh doanh lớn tại Nhật Bản.
Lễ cưới diễn ra ngắn gọn nhưng trang trọng
Đầu tiên, người của thần đạo sẽ thực hiện nghi lễ làm sạch, sau đó cô dâu và chú rễ cùng nhau thề ước tin tưởng và yêu nhau đến cuối cuộc đời. Tân lang và tân nương giao uống với nhau chén rượu ngày cưới. sasankudo là hình thức cô dâu chú rể giao nhau và uống rượu ngày cưới. Gần đây, do ảnh hưởng của văn hóa phương Tây, hình thức trao nhẫn trở nên nhiều hơn. Sau đó tân lang và tân nương sẽ gương cao cây sakaki (đây là cây thần thánh trong đạo Shinto) trước mặt các vị thần. Tiếp đến, là nghi thức mời rượu của bà con và gia đình hai bên cô dâu chú rể. Chính điều đó đã trở thành một kỉ niệm trong ngày cưới. Thường thì một thiếu nữ trẻ của đền thờ mặc áo đỏ và trắng rót rượu. Kết thúc lễ cưới có chụp ảnh làm kỉ niệm diễn ra khoảng 20~30 phút.
Tiếp đó, là tiệc chiêu đãi ăn uống bắt đầu. Tân lang và tân nương cùng chúc mừng với đồng nghiệp, bạn bè và gia đình. Bữa tiệc thường kéo dài khoảng 2 tiếng, khoảng thời gian này thật sự vất vả đối với cô dâu chú rể, hai người cứ cúi đầu chào khách nhiều lần và không quên nói: xin cám ơn.
Kết thúc tiệc cưới mọi người có thể kéo nhau đi hát karaoke hay đến quán rượu để cùng nhau uống bia và hát hò, nhảy múa.
Quà cưới và tục “san san kudo”
Quà cưới thường được đi bằng tiền khoảng trên 20 ngàn yên đến 30 ngàn yên (200 USD ~ 300USD). Tổ chức đám cưới rất tốn kém nên cô dâu chú rể phải lo lắng rất nhiều. Họ có thể tặng lại khách những món quà kỉ niệm như bánh ngọt, đũa…
Người Nhật có một tục lệ trong ngày cưới gọi là “san san kudo” nghĩa là uống 3 ngụm. San = 3, ba ngụm rượu đầu tiên thay mặt cho cô dâu chú rể và bố mẹ của hai bên. San = 3, ba ngụm rượu tiếp theo là tượng trưng cho uống cạn đi lòng căm thù, đam mê và dối trá. Ku = 9, là con số may mắn trong quan niệm của người Nhật. Do = kết thúc bằng sự hòa hợp của hai tâm hồn.
Có nhiều nhận định khác nhau về ý nghĩa của 3 cốc sake trong nghi lễ San san kudo. Có người cho rằng, đó là tượng trưng cho thiên đường, trái đất và nhân loại. Có người cho rằng đó là đại diện cho tình yêu, trí tuệ và hạnh phúc cho cuộc hôn nhân. Nhưng cũng có người cho rằng đó là đại diện của sự thù hận, đam mê và thiếu hiểu biết của con người.
Người Nhật thích cưới “cả trâu lẫn nghé”
“10 năm trước, người ta có thể thấy xấu hổ vì có bầu trước khi cưới, nhưng giờ đây, đến 20% các đám cưới kiểu này và điều đó tốt cho cả ngành dịch vụ hôn lễ cũng như tỷ lệ sinh của Nhật”, Hirotani quản lý công ty hôn lễ Watabe Wedding nói.
Đất nước mặt trời mặt đang đối phó với tốc độ dân số già đi nhanh chóng và tỷ lệ sinh giảm. Hiện tại, tỷ lệ sinh trung bình của phụ nữ Nhật là 1,25 trẻ trong khi để duy trì dân số, tỷ lệ này phải là 2,1.
Các công ty tổ chức hôn lễ tới tấp nhận được đặt hàng tổ chức đám cưới và cả ăn mừng đứa trẻ sắp chào đời. Masashi Tsubonouchi, giám đốc công ty hôn lễ Frist Advantage, cho biết chỉ vài năm trước, hình ảnh cô dâu với chiếc bụng bầu lộ rõ bị coi là xấu xa, nhưng thái độ của người Nhật hiện nay đang thay đổi nhanh chóng. Ông cho biết công ty này bắt đầu tổ chức “gói hôn lễ” gồm cả đám cưới và cả tiệc mừng đứa trẻ sắp chào đời vào năm 2003 và nhận được 50 đơn đặt hàng. Trong năm 2017, công ty này tổ chức đám cưới cho 200 cô dâu mang bầu.
