Cập nhật vào 05/12
Người Nhật tin rằng búp bê có thể đuổi được những linh hồn xấu, chính bởi vậy hàng năm ở quốc gia này thường tổ chức lễ hội búp bê để cầu may mắn, bình an.
1. Giới thiệu về lễ hội búp bê truyền thống Nhật Bản
Lễ hội búp bê Nhật Bản còn được gọi là lễ hội chơi búp bê trong ngày của bé gái. Lễ hội này được bắt nguồn từ Thời kỳ Heian (794 – 1185), một giai đoạn trong lịch sử Nhật Bản. Người Nhật tin rằng, con búp bê có thể xua đuổi những linh hồn xấu. Vì vậy, họ đã làm ra những búp bê bằng rơm rồi thả xuống sông với mong muốn cầu mong cho những điều không tốt sẽ tránh xa những đứa bé.
Lễ hội búp bê Nhật bản là lễ hội dành cho bé gái diễn ra vào 3/3
Cũng có nơi cho rằng việc làm sạch cơ thể để xua đuổi những điều không may mắn vào thời điểm giao mùa, vì vậy, người ta làm ra những búp bê để nhận thay cho con người những điều rủi ro hay bệnh tật theo dòng sông trôi đi.
Thời xa xưa, những búp bê được làm bằng rơm, theo sự biến đổi của thời gian, ngày nay, những con búp bê được làm bằng gỗ và trở thành một lễ hội truyền thống của Nhật Bản. Người Nhật gọi ngày hội này là Hina Matsuri (雛祭り), “Matsuri” có nghĩa là lễ hội, “Hina” có nghĩa là búp bê nhỏ, lễ hội còn được gọi là Momo no sekku (桃の節句) nghĩa là lễ hội hoa đào. Và người Nhật chọn ngày 3 tháng 3 hằng năm tổ chức lễ hội, vì đầu tháng 3 còn là thời điểm hoa đào nở rộ ở Nhật.
Lễ hội búp bê Nhật Bản còn được gọi là lễ hội Hoa anh đào
2. Ý nghĩa lễ hội búp bê Nhật Bản
Lễ hội búp bê ở Nhật Bản mang ý nghĩa:
- Mong muốn các bé gái sẽ lớn lên xinh đẹp và thông minh.
- Mong muốn xóa bỏ mọi bệnh tật để các bé lớn lên khỏe mạnh
- Mong muốn cuộc sống hạnh phúc, hòa thuận
- Lễ hội còn là dịp cả gia đình đoàn tụ cùng ra ngoài và tận hưởng khí trời khi mùa xuân mới sắp về.
Các bé gái cầu nguyện trong lễ hội búp bê bên bờ suối
Ngày nay, mỗi năm đến dịp Hina matsuri, các gia đình Nhật vẫn giữ truyền thống trang trí búp bê. Những con búp bê gia truyền được người Nhật trân trọng và các cô dâu khi về nhà chồng cũng được cho mang theo như một bảo vật hộ mệnh của gia đình. Lễ hội trở thành ngày cầu phúc, may mắn và sức khỏe cho các bé gái trong gia đình, ước nguyện cho một cuộc hôn nhân hạnh phúc và cuộc sống gia đình sung túc mà các bậc cha mẹ nào cũng luôn mong muốn cho con gái của họ.
3. Hina Matsuri – Lễ hội búp bê dành cho bé gái Nhật Bản
Ý nghĩa tên gọi “Hina”
Những con búp bê được trưng bày trong lễ hội búp bê có tên là Hina. Trong tiếng Nhật, “Hina” có nghĩa là “búp bê nhỏ”. Đây là một loại búp bê đặc biệt rất xinh đẹp, là biểu tượng cho vua và hoàng hậu cùng những cận thần. Búp bê Hina là loại búp bê quý giá và đắt tiền nên được các cô gái khi lập gia đình mang theo về nhà chồng như một vật phù hộ may mắn.
Búp bê Hoàng hậu và hầu nữ
Vị trí trưng bày búp bê Hina trong nhà
Búp bê Hina là những vật trang trọng, được truyền từ đời này sang đời khác qua nhiều thế hệ. Chúng được trưng bày trong căn phòng đẹp nhất của gia đình một vài ngày trong kỳ lễ hội và sau đó được cất giữ cẩn thận trong hộp cho đến kỳ lễ hội của năm sau. Ở những gia đình khá giả, bố mẹ cũng thường mua tặng cho con gái mới sinh của họ một bộ búp bê để chuẩn bị cho ngày Hina Matsuri.
Búp bê Hina được trưng bày ở nơi trang trọng trong nhà
Các loại búp bê Hina
Tùy vào cách chế tạo mà búp bê Hina được phân thành 2 loại, loại Kimekomi và loại Ishochaku. Kimekomi (木目込み) là loại búp bê mà y phục được làm bằng cách khắc/ dán vải trực tiếp vào hình nhân. Còn với loại Ishochaku (衣裳着) thì y phục được làm riêng, sau đó mới mặc vào cho hình nhân. Loại nào cũng có nét đặc trưng riêng và đều được làm hết sức tỉ mỉ, tinh xảo. Ngoài ra, búp bê Hina còn được phân loại theo số búp bê có trong một bộ. Có 3 bộ búp bê Hina gồm: bộ 2 búp bê, bộ 5 búp bê và bộ từ 7-15 búp bê.
Búp bê Hina được dán vải vào thân
Búp bê Hina được mặc vải vào thân
Một bộ búp bê Hina đầy đủ có ít nhất 15 búp bê trong trang phục truyền thống làm bằng vải tơ tằm và được trang trí trên một kệ (Hina-ningyo) bảy tầng trải bằng thảm đỏ, dưới có sọc cầu vòng và để ở nơi trang trọng trong nhà.
Một bộ Hina đầy đủ
Thời gian bày búp bê
Người Nhật bày búp bê trong nhà từ tháng 2, trước khi ngày lễ chính diễn ra. Có một điều khá thú vị là ngay sau khi lễ hội kết thúc, họ phải cất những con búp bê đi ngay. Vì họ tin rằng, nếu để búp bê bày đến ngày 4 tháng 3, các bé gái lớn lên sẽ lấy chồng muộn. Những con búp bê được người Nhật bày trên một tấm thảm màu đỏ thắm, được xếp thành những tầng bậc cụ thể một cách trật tự.
Lễ hội búp bê Nhật Bản
Trình tự sắp xếp búp bê Hina
Những con búp bê Hina được trình bày theo một trật tự cụ thể. Chúng được sắp xếp làm 7 tầng với thứ tự từ trên xuống dưới như sau:
- Tầng cao nhất trên cùng là vua và hoàng hậu (được gọi là Dairibina 内裏様). Vua được đặt bên trái và hoàng hậu được đặt bên phải. Sau lưng là một bức bình phong làm giấy vàng, hai bên có hai cây đèn đứng in hoa văn. Trước mặt vua và hoàng hậu là hai bình hoa được cắm hai nhánh hoa đào và hai bệ đựng mochi – một loại bánh dày nhân ngọt truyền thống của Nhật làm từ bột gạo.
- Tầng thứ hai, người Nhật bày 3 búp bê cung nữ. Có hai người ở tư thế đứng, người còn lại thì ngồi. Nhiệm vụ của 3 cô búp bê này là rót rượu sake cho nhà vua và hoàng hậu.
- Tầng thứ ba có 5 nam nhạc công. Họ cầm trong tay những nhạc cụ khác nhau như trống và sáo. Một búp bê nam cầm quạt chính là ca sĩ của bữa tiệc cung đình.
- Tầng thứ tư, người Nhật bày hai búp bê đại thần, một người già và một người trẻ. Họ thường mang cung tên trong tay.
- Tầng thứ năm, có 3 búp bê samurai làm nhiệm vụ bảo vệ vua và hoàng hậu.
- Tầng sáu và bảy được bày biện nhiều loại đồ dùng khác nhau, thể hiện sự sang trọng ở hoàng cung.
Trình tự sắp xếp búp bê Hina được xếp bằng người thật
Mặc dù, trình tự sắp xếp của các búp bê Hina là như thế. Nhưng không phải gia đình nào cũng có thể sắm được cả bảy tầng đúng như nghi thức trong hình trên mà thường đơn giản hóa đi, chỉ bày những tầng cơ bản nhất ở trên cùng
Các món ăn truyền thống trong lễ hội búp bê
Vào ngày lễ các bé gái sẽ được cha mẹ tổ chức buổi tiệc dành riêng cho mình. Đây là dịp các bé gái có thể mời bạn bè đến nhà cùng thưởng thức những món ăn và bánh kẹo đặc trưng của lễ hội này, như là bánh gạo hishimochi, xôi đỗ sekihan, uống rượu ngọt shirosake được làm từ gạo lên men, các loại kẹo màu, các loại thạch… được dâng cho các búp bê.
Các món ăn, bánh, kẹo đều có màu sắc phong phú, xanh, hồng, trắng được chế biến từ các loại lá cây rất tốt cho sức khỏe nhằm xua đuổi đi những ốm đau bệnh tật trong đó, không thể thiếu được món bánh hishi – mochi được làm theo hình kim cương với màu sắc tươi sáng, tượng trưng cho sức sống của mùa xuân.
Bánh trong lễ hội búp bê
Ngoài ra, người Nhật còn ăn chirashizushi – một món cơm sushi với nhiều loại nguyên liệu tươi ngon nữa, trong đó phải có món cá sống đặc trưng. Họ cũng ăn canh nghêu, vì tin rằng hai mảnh vỏ nghêu ghép với nhau là biểu tượng của cuộc sống hạnh phúc và thuận hòa.
Tham khảo thêm:
10 loại búp bê truyền thống đặc sắc của người Nhật Bản
